زاویه سنج با دقت دو دقیقه


-1 ابتدا اندازه صحیح را که مضربی از یک درجه اند را از روی نقاله می خوانیم.لازم به ذکر
است اگر خط صفر ورنیه کاملا با یکی از خطوط نقاله هم امتداد باشد مقدار اندازه، دقیقه
ندارد و مقدار رویت شده اندازه مورد نظر بر حسب درجه است، ولی چنان چه خط صفر
ورنیه ما بین دو خط از نقاله قرار گیرد عمل خواندن را مطابق زیر ادامه می دهیم:
-2 هم امتداد بودن یکی از خطوط ورنیه را با یکی از خطوط نقاله شناسایی می کنیم.
٣- تعداد فواصل روی ورنیه را، که قبل از خط هم امتداد با نقاله قرار گرفته است، شمارش
می کنیم.
-4 عدد بدست آمده را در 2 ضرب می کنیم، مقدار اندازه بر حسب دقیقه به دست می آید.
-5 مجموع دو اندازه خوانده شده بر حسب درجه و دقیقه، مقدار زاویه است.

مثال.در زاویه سنج با قابلیت تفکیک 2 دقیقه، خط صفر ورنیه بعد از اندازه ٣4 
درجه نقاله و خط دوازدهم آن دقیقا در امتداد یکی از خطوط نقاله قرار دارد.
مقدار نشان داده شده به وسیله این زاویه سنج چه مقدار می باشد؟
جواب: o
مقدار درجه: ° 34
12 × 2 = مقدار دقیقه: ′ 24

34°, مقدار زاویه: ′ 2

زاویه سنج

زاویه سنج

لوازم اندازه گیری و کنترل کیفی

زاویه سنج ها

زاویه سنج ها تجهیزات اندازه گیری هستند که از آن هابرای تعیین اندازه ی زوایای قطعات و هم چنین انتقال اندازه از رویزاویه سنج به قطعه کار استفاده می شود. زاویه سنج ها جزو وسایل اندازه گیری بوده و فاقد رده بندی هستند

بررسی زاویه سنج

قابلیت تفکیک و گسترۀ اندازه گیری

١قابلیت تفکیک : زاویه سنج های ساده و ورنیه دار با قابلیت تفکیک ١ درجه، ٥ دقیقه و ٢ دقیقه ساخته می شوند.

٢گسترۀ اندازه گیری : اندازه گیری زوایا تا ١٨٠ درجه به روش مستقیم و غیر مستقیم و تا ٣٦٠ درجه به روش غیر مستقیمو با استفاده از قاعده ی زوایای متمم و مکمل است.بنابراین با آن ها می توان مقدار زوایا با اندازه های مختلف و فرم های مختلف را تعییننمود.

زاویه سنج ساده : زاویه سنج های ساده معمولاً با قابلیت تفکیک ١ درجه ساخته می شوند. آن ها دارای ساختمان و سیستمیساده اند و کار کردن با آن ها نیز آسان است.

ساختمان زاویه سنج تشکیل شده از:

١پایه

٢نقاله با قابلیت تفکیک یک درجه و گستره ی

اندازه گیری ( ١٨٠ ٠) درجه

٣تیغه، که ممکن است ساده و یا دارای

درجه بندی میلی متری یا اینچی باشد.

٤پین یا پیچ اتصال

اندازه گیری زاویه ی حاده و منفرجه

را با این زاویه سنج نشان می دهد

روش خواندن :ضمن رعایت اصول و قواعد اندازه گیری و کار با زاویه سنج، که در ادامه ی این فصل شرح داده خواهد شد،

مطابق زیر عمل می کنیم:

با در نظر گرفتن موقعیت نک تیغه روی درجه بندی نقاله، مقدار زاویه مستقیماً از روی نقاله ی زاویه سنج خوانده می شود.

توجه : زاویه ای که از روی زاویه سنج خوانده می شود زاویه ی داخلی قطعه کار است و چنان چه هدف اندازه گیری زاویه ی خارجیکل باشد لازم است مقدار خوانده شده از ٣٦٠ درجه کم شود.

ساختمان : این نوع زاویه سنج ها معمولاً از قسمت های زیر تشکیل شده اند:

بدنه

پایه

نقاله با قابلیت تفکیک ١ درجه و گستره ی اندازه گیری ٣٦٠ درجه، به صورت چهار ناحیه ی ٩٠ درجه ای

ورنیه ١٢ قسمتی، به صورت دو طرفه ( ١٢ قسمت در جهت عقربه های ساعت و ١٢ قسمت در جهت خلاف عقربههایساعت) یا بعضاً یک طرفپیچ قفل ورنیهذره بیندرپوشچرخ دنده (که در پشت درپوش و در داخل محفظه پیش بینی شده است قرار دارد.

نگه دارنده ی تیغهتیغه ی کوچک و بزرگبازوی کمکلازم به یاد آوری است که اجزای فوق قسمت های عمومی زاویه سنج بوده و ممکن است این اجزا در زاویه سنج های ساخته شدتوسط کارخانجات مختلف متفاوت باشد.

نحوۀ درجه بندی : این زاویه سنج ها به ورنیه مجهّزند و روش درجه بندی آن ها مشابه کولیس های ورنیه دار است، به این صورتکه مقدار مشخصی از نقاله انتخاب گردیده و روی ورنیه به تعداد فواصل مساوی تقسیم شده است. نقاله ی زاویه سنج های اونیورسال باابلیت تفکیک ٥ دقیقه معمولاً ٣٦٠ قسمتی در چهار بخش ٩٠ درجه ای است که هر واحد آن معرف ١ درجه است

طرح ۲	طرح ۱	عوامل موثر بر درجه بندی	ردیف
١°	١°	قابلیت تفکیک نقاله	۱
٢٣°	١١°	مقیاس انتخاب شده	٢
۱۲	۱۲	تعداد تقسیمات ورنیه	٣
23 23÷12==115′ 12	11 11÷12 = =55′ 12	قابلیت تفکیک ورنیه	۴
231 2−= =5′ 1212	111 1− = =5′ 1212	قابلیت تفکیک زاویه سنج	٥

در اندازه گیری با این زاویه سنج قطعه ی کار مابین تیغه و پایهقرار می گیرد و مقدار درجه از روی نقاله و مقدار دقیقه از رویورنیه خوانده می شود .

روش خواندن :ضمن رعایت اصول و قواعد اندازه گیری و کار با زاویه سنج، که در ادامه ی این فصل شرح داده می شود،

مطابق زیر عمل می کنیم:

با در نظر گرفتن موقعیت خط صفر ورنیه روی نقّاله ی زاویه سنج، اندازه های صحیح را که مضربی از یک درجه اند از روی نقالهمی خوانیم. لازم به ذکر است اگر خط صفر ورنیه کاملاً با یکی از خطوط نقاله هم امتداد باشد مقدار اندازه، دقیقه ندارد و مقدار رؤیتشده اندازه ی مورد نظر بر حسب درجه است، ولی چنان چه خط صفر ورنیه مابین دو خط از نقاله قرار گیرد عمل خواندن را مطابق زیرادامه می دهیم:

هم امتداد بودن یکی از خطوط ورنیه را با یکی از خطوط نقاله شناسایی می کنیم. تعداد فواصل روی ورنیه را، که قبل از خط هم امتداد با نقاله قرار گرفته است، شمارش می کنیم. عدد به دست آمده را در ٥ ضرب می کنیم، مقدار کوچک اندازه بر حسب دقیقه به دست می آید. مجموع دو اندازه ی خوانده شده بر حسب درجه و دقیقه، مقدار زاویه است.

۱اندازه گیری زاویه حاده به کمک صفحه صافی

۲اندازه گیری زاویه به کمک میز ماشین فرز

۳اندازه گیری شیب خارجی

۴اندازه گیری شیب داخلی

۵شیب یک مخروط اندازه گیری زاویه ی

۶اندازه گیری زاویه بین دو سطح

۷اندازه گیری زاویه خارجی ذوزنقه با زاویه ۹۰ درجه

۸اندازه گیری زاویه بین دو سطح خارجی ذوزنقه

۹اندازه گیری زاویه دو سطح داخلی ذوزنقه

۱۰اندازه گیری زاویه ی خارجی به کمک کولیس ارتفاع سنج

۱۱اندازه گیری زاویه ی شش ضلعی

۱۲اندازه گیری زاویه ذوزنقه داخلی

زاویه سنج با قابلیت تفکیک ٢ دقیقه : قابلیت تفکیک این زاویه سنج ها ٢ دقیقه و به عبارتی یک سی ام درجه است .

بنابراین دقت آن سی برابر بیش تر از زاویه سنج با قابلیت تفکیک ١ درجه است. از این زاویه سنج ها برای اندازه گیری زاویه ی قطعات با دقت های بالاتر استفاده می شود. مضاف براین که با ساختمانی که این نوع زاویه سنج ها دارند دامنه ی کاربردشان در اندازه گیری زوایا را افزایش داده.( است. به این زاویه سنج ها نیز زاویه سنج اونیورسال با قابلیت تفکیک ٢ دقیقه، گفته می شود

نحوۀ درجه بندی : این زاویه سنج نیز به ورنیه مجّهز است و روش درجه بندی آن هم مانند زاویه سنج ٥ دقیقه است. با اینتفاوت که ورنیه ی آن ٣٠ قسمتی است.

روش ﺧﻮاﻧﺪن : ﺿﻤﻦ رﻋﺎﻳﺖ اﺻﻮل و ﻗﻮاﻋﺪ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮی و ﮐﺎر ﺑﺎ زاوﻳﻪ ﺳﻨﺞ، ﮐﻪ در اداﻣﻪی اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﺷﺮح داده ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ،

ﻣﻄﺎﺑﻖ زﻳﺮ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ: ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺧﻂ ﺻﻔﺮ ورﻧﻴﻪ روی ﻧﻘﺎﻟﻪٔ زاوﻳﻪ ﺳﻨﺞ، اﻧﺪازه ﻫﺎی ﺻﺤﻴﺢ را،ﮐﻪ ﻣﻀﺮﺑﯽ از ﻳﮏ درﺟﻪ اﻧﺪ، از روی ﻧﻘﺎﻟﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﻴﻢ. ﮔﻔﺘﻨﯽ اﺳﺖ اﮔﺮ ﺧﻂ ﺻﻔﺮ ورﻧﻴﻪ ﮐﺎﻣﻼً ﺑﺎ ﻳﮑﯽ از ﺧﻄﻮط ﻧﻘﺎﻟﻪ ﻫﻢ اﻣﺘﺪاد ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻘﺪار اﻧﺪازه، دﻗﻴﻘﻪ ﻧﺪارد و ﻣﻘﺪار رؤﻳﺖ ﺷﺪه ی اﻧﺪازه ی ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ درﺟﻪ اﺳﺖ وﻟﯽ ﭼﻨﺎن ﭼﻪ ﺧﻂ ﺻﻔﺮ ورﻧﻴﻪ ﻣﺎﺑﻴﻦ دو ﺧﻂ از ﻧﻘﺎﻟﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد ﻋﻤﻞ ﺧﻮاﻧﺪن را ﻣﻄﺎﺑﻖ زﻳﺮ اداﻣﻪ می دهیم .

اﻣﺘﺪاد ﺑﻮدن ﻳﮑﯽ از ﺧﻄﻮط ورﻧﻴﻪ ﺑﺎ ﻳﮑﯽ از ﺧﻄﻮط ﻧﻘﺎﻟﻪ را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ.

ﺗﻌﺪاد ﻓﻮاﺻﻞ روی ورﻧﻴﻪ را ﮐﻪ ﻗﺒﻞ از ﺧﻂ ﻫﻢ اﻣﺘﺪاد ﺑﺎ ﻧﻘﺎﻟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ، ﺷﻤﺎرش ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ.

ﻋﺪد ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه را در ٢ ﺿﺮب ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ، ﻣﻘﺪار اﻧﺪازه ﺑﺮ ﺣﺴﺐ دﻗﻴﻘﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آﻳﺪ.

ﻣﺠﻤﻮع دو اﻧﺪازه ی ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪه ﺑﺮ ﺣﺴﺐ درﺟﻪ و دﻗﻴﻘﻪ ﻣﻘﺪار زاوﻳﻪ اﺳﺖ.

راﺑﻄﻪی روﺑﻪ رو در ﻣﻮرد ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ی ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﻔﮑﻴﮏ زاوﻳﻪ ﺳﻨﺞ ﻫﺎ ﻣﺼﺪاق دارد. ﮐﻪ در آن:

= rﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﻔﮑﻴﮏ ﻧﻘﺎﻟﻪ

= nﺗﻌﺪاد ﺗﻘﺴﻴﻤﺎت ورﻧﻴﻪ

= Rﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﻔﮑﻴﮏ زاوﻳﻪ ﺳﻨﺞ

ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﺗﻔﺎوت ﻫﺎ و ﻣﺰﻳﺖ ﻫﺎی زاوﻳﻪ ﺳﻨﺞ ﺑﺎ ﻃﺮح دو، ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻃﺮح ﻳﮏ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از

١ــ ﻣﻘﻴﺎس اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه، ﺑﻴﺶ ﺗﺮ

٢ــ ﺗﻘﺴﻴﻤﺎت روی ورﻧﻴﻪ، درﺷﺖ ﺗﺮ

٣ــ رؤﻳﺖ و ﺧﻮاﻧﺪن ﻣﻘﺪار، راﺣﺖ ﺗﺮ

٤ــ ﺧﻄﺎی ﭼﺸﻤﯽ در اﻧﺪازه ﮔﻴﺮی، ﮐﻢ ﺗﺮ

زاوﻳﻪ ﺳﻨﺞ ﺳﺎﻋﺘﯽ ﺑﺎ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﻔﮑﻴﮏ ٥ دﻗﻴﻘﻪ : اﻳﻦ زاوﻳﻪ ﺳﻨﺞ ﺑﻪ ﺻﻔﺤﻪٔ ﻣﺪرج و ﻋﻘﺮﺑﻪ ﻣﺠ ّﻬﺰ اﺳﺖ و ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ راﺣﺘﯽ ﻣﻘﺪار زاوﻳﻪ را از روی آن ﺧﻮاﻧﺪ

روش درﺟﻪ ﺑﻨﺪی : ﺻﻔﺤﻪ ی ﺑﺰرگ ﺳﺎﻋﺖ ١٢٠ ﻗﺴﻤﺘﯽ و ﻫﺮ ﻓﺎﺻﻠﻪ روی آن ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ی ٥ دﻗﻴﻘﻪ اﺳﺖ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻫﺮ دور ﺻﻔﺤﻪیﺑﺰرگ ﻣﻌﺎدل ١٠ درﺟﻪ اﺳﺖ.

دﻗﻴﻘﻪ ٥ * ١٢٠ = ٦٠٠

درﺟﻪ ٦٠ = ١٠ ÷ ٦٠٠

ﺻﻔﺤﻪی داﺧﻠﯽ ﺳﺎﻋﺖ دارای ﭼﻬﺎر ﻧﺎﺣﻴﻪٔ ٩٠ درﺟﻪ ای ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻫﺮ واﺣﺪ آن ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ی ١ درﺟﻪ اﺳﺖ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺻﻔﺤﻪی داﺧﻠﯽ ﻣﻌﺎدل ٣٦٠ درﺟﻪ اﺳﺖ.

زاوﻳـﻪ ﺳﻨﺞ دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﯽ: زاوﻳـﻪ ﺳﻨﺞ دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﯽ ﺟﺪﻳﺪﺗﺮﻳﻦ ﻧﻮع زاوﻳﻪ ﺳﻨﺞ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻘﺪار زاوﻳﻪ از روی ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺮ آن ﺗﺎ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﻔﮑﻴﮏ ﻳﮏ ﺻﺪم درﺟﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺧﻮاﻧﺪن اﺳﺖ. اﻳﻦ زاوﻳﻪ ﺳﻨﺞ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺿﺮﺑﻪ ﺣﺴﺎس و ﺳﻴﺐ ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ

اﺻﻮل و ﻗﻮاﻋﺪ ﮐﺎر ﺑﺎ زاوﻳﻪ ﺳﻨﺞ

١ــ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ی ﻗﻄﻌﻪ ﮐﺎر، ﻻزم اﺳﺖ ﺗﻴﻐﻪٔ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد.

٢ــ ﺗﻴﻐﻪ را روی ﭘﺎﻳﻪ و در ﻣﺤﻞ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺑﺴﺘﻪ و ﭘﻴﭻ آن را ﮐﺎﻣﻼً ﻣﺤﮑﻢ ﮐﻨﻴﺪ.

٣ــ ﭘﻴﭻ ورﻧﻴﻪ ﮐﻢ ﺗﺮ از ﻧﻴﻢ دور ﺷﻞ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ.

٤ــ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ی زاوﻳﻪ )ﺣﺎده ﻳﺎ ﻣﻨﻔﺮﺟﻪ(، ﻗﻄﻌﻪ ﮐﺎر ﺑﻴﻦ ﭘﺎﻳﻪ و ﺗﻴﻐﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد، ﺑﻪ ﻃﻮری ﮐﻪ ﻳﮏ ﺿﻠﻊ زاوﻳﻪ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ و ﺿﻠﻊ دﻳﮕﺮآن ﺑﺮ ﺗﻴﻐﻪ ﻣﻤﺎس ﺷﻮد.

٥ــ ﭘﺲ از ﻣﻤﺎس ﺷﺪن ﭘﺎﻳﻪ و ﺗﻴﻐﻪ زاوﻳﻪ ﺳﻨﺞ ﺑﺮ اﺿﻼع زاوﻳﻪ، ورﻧﻴﻪ را ﻗﻔﻞ ﮐﻨﻴﺪ.

ﺗﻮﺟﻪ : از ﺳﻔﺖ ﮐﺮدن زﻳﺎد ﭘﻴﭻ ورﻧﻴﻪ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺧﺮاﺑﯽ آن ﻣﯽ ﺷﻮد، ﺧﻮدداری ﮐﻨﻴﺪ.

٦ــ ﻣﻘﺪار زاوﻳﻪ را ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ.

٧ــ دﻗﺖ ﺷﻮد ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع زاوﻳﻪٔ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪه ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ از ﺟﻤﻊ و ﺗﻔﺮﻳﻖ اﻧﺪازه ﻫﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ،٩٠ ١٨٠ و ٣٦٠ اﺳﺘﻔﺎده نمود.

   ٨ــ در ﺟﻤﻊ و ﺗﻔﺮﻳﻖ زواﻳﺎ، ﻳﮑﺎی اﻧﺪازه ﺑﺮ ﺣﺴﺐ درﺟﻪ و در ﺻﻮرت وﺟﻮد ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﮐﻮﭼﮏ ﺗﺮ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ دﻗﻴﻘﻪ ﺑﻴﺎن ﺷﻮد و از ذﮐﺮ اﻧﺪازه ﻫﺎی دﻫﻢ، ﺻﺪم و ﻫﺰارم زاوﻳﻪ ﺧﻮدداری ﺷﻮد.

روش تقسیم بندی میکرومتر های اینچی

روش تقسیم بندی میکرومتر های اینچی

روش تقسیم بندی میکرومتر های اینچی  تقسیم بندی استوانه ثابت -1 هر گاه گام پیچ هدایت میکرومتر را 1دور بگردانیم ، فک متحرک نیز یک دور کامل میگردد.حال چون گام پیچ هدایت در میکرومتر های اینچی 40/1 یعنی 025/0 اینچ می باشد در هر دور گردش کامل،پیچ فکمتحرک،025/0اینچ به عقب یا جلو حرکت می کند. به همین ترتیب نسبت به گام پیچ روی استوانه ثابت را خطکشی می کنند. فاصله هر کدام از خطوط نسبت به هم 025/0 اینچ خواهد بود. 2- تقسیم بندی پوسته متحرک (ورنیه) چون گام پیچ هدایت 025/0اینچ است قسمت مخروطی پوسته متحرک را 25قسمت مساوی تقسیم می کنند و با تغییر یک دور کامل پیچ پوسته متحرک نیز یک دور کامل می گردد و 25 خط از جلو خط سراسری استوانه ثابت می گذرد. این 25 خط هر کدام نماینده یک هزارم اینچ است . 3- طریقه خواندن میکرومتر با دقت 001/0 اینچ 1- تعداد خطوطی را  که صفر ورنیه از روی خطوط اصلی استوانه ثابت گذشته است یادداشت کنید. 2- تعداد خطوطی را که صفر ورنیه از روی خطوط فرعی استوانه ثابت گذشته است بنویسید. 3- تعداد خطوط ورنیه را که بر حسب هزارم اینچ است و در مقابل خط سرتاسری استوتنه ثابت قرار دارد یادداشت کنید. 4- مجموع آنها را محاسبه کنید.

روش بدست آوردن و خواندن میکرومتر میلیمتری

روش بدست آوردن دقت و خواندن میکرومترهای میلیمتری

میکرومتر چرا ساخته شد؟

ﺿﺮورت تولید ﻗﻄﻌﺎت ﺑﺎ دﻗﺖ ﺑﺎﻻ ﺑﻪ ﻃﺮاﺣﯽ و ﺳﺎﺧﺖ وﺳﺎﻳﻞ اﻧﺪازه گیری ﺑﺎ دﻗﺘﯽ بیش ﺗﺮ از ۰٫۰۲ میلیمتر نیاز داﺷﺖ ﮐﻪ در اﻳﻦ راﺳﺘﺎ ژان ﭘﺎﻟﻤﺮ ﻓﺮاﻧﺴﻮی میکرومتر را ﻃﺮاﺣﯽ ﻧﻤﻮد.

ﺗﺎریخچه اندازه گیری

ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ اﻧﺪازه گیری قدﻣﺘﯽ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺗﺎرﻳﺦ دارد و زﻧﺪﮔﯽ اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﺗﮑﺎﻣﻞ و پیشرﻓﺖ ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژی ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ و همگام ﺑﺎ آن اﺳﺘﺎﻧﺪاردها ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ و اﺳﺘﺎﻧﺪاردهای ﻃﻮل ﮐﻪ از اولین اﺳﺘﺎﻧﺪاردهاﺳﺖ، تغییر و ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ.

از دﻳﺮﺑﺎز، ﺑﺸﺮ ﺑﺮای اﻧﺪازه ﮔﻴﺮی ﻃﻮل از ابزارهای ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮس، ﮐﻪ ﻃﺒﻌﺎ این وسایل ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻋﻀﺎی ﺑﺪن اﻧﺴﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ، استفاده می نموده است. مثل ﻃﻮل ﭘﺎ، ﻗﺪم، وﺟﺐ، پهنای چهار اﻧﮕﺸﺖ و… معمولا ﻣﻘﺪار ﺷﺎﺧﺺ های ﻓﻮق ﺑﺮاﺳﺎس ﻃﻮل اﻋﻀﺎی ﺑﺪن ﭘﺎدشاهان و ﺣﺎﮐﻤﺎن در اﺛﺮ ﺟﻨﮓ ها و ﺳﺎﻳﺮ ﻋﻮاﻣﻞ و اﻳﺠﺎد ﭘﺎدﺷﺎهی ها و ﺣﮑﻮﻣﺖ های ﺟﺪﻳﺪ، ﻧﻮع ﺷﺎﺧص ها و ﻣﻘﺪار آن ها تغییر ﻣﯽ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ. همچنین، ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ جمعیت ها و کشورها، واﺣﺪ های اﻧﺪازه ﮔﻴﺮی ﻃﻮل ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻤﺎﻧﺪه و ﻣﺘﻌﺪد ﺷﺪه اﻧﺪ، ﮐﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع در ارﺗﺒﺎط بین قومیت ها و ملیت ها اﻳﺠﺎد ﻣﺸﮑﻞ ﮐﺮده اﺳﺖ. شکل ۱، ﻧﻤﻮﻧﻪ هایی از ﺷﺎﺧﺺ های اﻧﺪازه گیری ﻃﻮل را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهد.

شکل ۱: ﻧﻤﻮﻧﻪ هایی از ﺷﺎﺧﺺ های اﻧﺪازه ﮔﻴﺮی ﻃﻮل

دﺳﺘﮕﺎه یکاهای اندازه گیری(سیستم های اندازه گیری)

دﺳﺘﮕﺎه یکاهای ﻣﺘﺮﻳﮏ (سیستم ﻣﺘﺮﻳﮏ)

اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه از ﻣﺘﺪاول ﺗﺮﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه های اﻧﺪازه گیری اﺳﺖ ﮐﻪ اﮐﺜﺮ کشورهای دنیا از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ. ﻣﺸﺨﺼﻪ ﺑﺎرز اﻳﻦ سیستم ده دهی ﺑﻮدن آن اﺳﺖ، ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﮐﻪ در ﺗﺒﺪﻳﻞ واحدها هیچ ﻣﻘﺪاری از بین ﻧﻤﯽ رود و اﺷﺘﺒﺎهات آن نیز ﮐﻢ ﺗﺮ اﺳﺖ و ﻧﻤﺎﻳﺶ آن ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺧﻄﯽ ﺑﺎﺷﺪ، ﻧﻪ ﮐﺴﺮی و ﭼﻨﺎن ﭼﻪ ﮐﺴﺮی ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺨﺮج آن ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻀﺮب ﻋﺪد ده ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد. همچنین دﻗﺖ تجهیزات اندازه گیری ﺑﺎ یکاهای ﻣﺘﺮﻳﮏ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻳﮑﺎهای انگلیسی نیز ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺖ. ﺑﺮای ﻣﺜﺎل دﻗﺖ کولیس های ورنیه دار اﻳﻨﭽﯽ به ۰٫۰۰۱ اینچ می رسد که معادل ۰٫۰۲۵۴ میلیمتر ﻣﯽ ﺷﻮد، در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ دﻗﺖ کولیس های ورنیه دار میلی متری ۰٫۰۲ میلیمتر می باشد.

وسیله اندازه گیری چیست؟

ﺑﻪ وسیله ای ﮐﻪ ﺑﺮای اﻧﺠﺎم اندازه گیری ﻳﺎ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮی های ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ رود وسیله اندازه گیری گویند. مانند خط کش، کولیس، میکرومتر و…

تعریف اندازه گیری

ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ عملیاتی ﮐﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﺷﻮد ﺗﺎ اندازه یک کمیت فیزیکی ﺑﺮاﺳﺎس ﻳﮑﯽ از یکاهای ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ (SI، FPS و…) تعیین ﺷﻮد، اﻧﺪازه گیری ﮔﻮﻳﻨﺪ (ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻧﺪازه گیری ﺑﻪ وسیله کولیس (شکل ۲)).

شکل ۲: اﻧﺪازه گیری ﺑﻪ وسیله کولیس

میکرومتر

ﺿﺮورت تولید ﻗﻄﻌﺎت ﺑﺎ دﻗﺖ ﺑﺎﻻ ﺑﻪ ﻃﺮاﺣﯽ و ﺳﺎﺧﺖ وﺳﺎﻳﻞ اﻧﺪازه گیری ﺑﺎ دﻗﺘﯽ بیش ﺗﺮ از ۰٫۰۲ میلیمتر نیاز داﺷﺖ ﮐﻪ در اﻳﻦ راﺳﺘﺎ ژان ﭘﺎﻟﻤﺮ ﻓﺮاﻧﺴﻮی میکرومتر را ﻃﺮاﺣﯽ ﻧﻤﻮد. مکانیزم ﻋﻤﻞ اﻳﻦ وسیله مکانیکی از ﻧﻮع پیچ و مهره ای اﺳﺖ و دﻗﺖ آن ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﮔﺎم پیچ و مهره میکرومتر ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد.

مقاله مرتبط  پلاستیک ها و کامپوزیت های زیست تخریب پذیر

کاربردها

از میکرومترها ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺮای اندازه گیری های داﺧﻠﯽ، ﺧﺎرﺟﯽ، ارﺗﻔﺎع، ﺿﺨﺎﻣﺖ ورق ها، ﻗﻄﺮ سیم هاو میله ها، شیارها، ﻗﻄﺮ پیچ ها و مهره ها، ﭼﺮخ دنده ها، ﻗﻄﺮ تیغه فرزها، مته ها و … اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد.

اجزای مختلف یک میکرومتر (قسمت ها مختلف) یک میکرومتر در شکل ۳ نشان داده شده است.

شکل ۳: اجزای مختلف یک میکرومتر

یکی از بارزترین نکات میکرومتر این است که، ﺑﺮﺧﻼف کولیس های ورنیه دار ﮐﻪ نیروی وارده از ﻃﺮف ﻓﮏ ها ﺑﻪ ﻗﻄﻌﻪ  ﮐﺎر ﺗﺤﺖ ﮐﻨﺘﺮل ﻧﺒﻮد، در میکرومترها نیروی وارد ﺑﺮ ﻓﮏ ها و ﻗﻄﻌﻪ  ﮐﺎر ﺑﺎ سیستم ﺟﻐﺠﻐﻪ، ﺗﺤﺖ ﮐﻨﺘﺮل در آﻣﺪه اﺳﺖ. به این معنی که نیروی وارد بر قطعه کار به حد مشخصی که رسید دسته جغجغه به صورت هرز می چرخد. برای اندازه گیری صحیح با میکر.متر باید پس از تماس فک ها با سطح قطعه کار ﺟﻐﺠﻐﻪ را ﺳﻪ ﺑﺎر ﭼﺮﺧﺎﻧﻴﺪه شود. شکل ۴ سیستم پنجه ای یا کوپلینگی جغجغه را نشان می دهد.

شکل ۴: سیستم پنجه ای یا کوپلینگی جغجغه

قابلیت تفکیک و ﮔﺴﺘﺮه اﻧﺪازه گیری میکرومترهای میلیمتری

قابلیت تفکیک

میکرومترهای میلیمتری ﻣﻌﻤﻮﻻ با قابلیت تفکیک ۰٫۰۱ میلی متر، ۰٫۰۰۵ میلی متر و ۰٫۰۰۱ میلی تر ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮند. گستره اندازه گیری میکرومترهای میلیمتری معمولا تا ۵۰۰ mm می باشند و در سری های زیر ساخته می شوند. البته که خارج از این اندازه ها نیز با توجه به نیاز ساخته می شوند.

۲۵-۰ ، ۵۰-۲۵ ، …، ۵۰۰-۴۷۵ میلیمتر

ﻋﻠﻞ ﺳﺎﺧﺖ میکرومترها در سری های ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﺒﺎرت اﻧﺪ از:

• ﺳﺮﻋﺖ اﻧﺪازه گیری اﻓﺰاﻳﺶ پیدا ﻣﯽ کند و از اﺗﻼف وﻗﺖ جلوگیری ﻣﯽ ﺷﻮد.
• دﻗﺖ اﻧﺪازه گیری ﺑﺎﻻ ﻣﯽ رود.
• ﺑﻪ دلیل ﮐﻮﺗﺎه ﺷﺪن میله پیچ، استهلاک میکرومترها کاهش پیدا می کند.
• هزینه کمتری جهت خرید توسط خریدار پرداخت خواهد شد.

درجه بندی میکرومترها

میکرومترها ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎی ﻣﻘﺪار ﮔﺎم پیچ و مهره آن ها درﺟﻪ ﺑﻨﺪی ﺷﺪه اﻧﺪ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ، ﻣﺒﻨﺎی دﻗﺖ آن ها ﻣﻘﺪار ﮔﺎم پیچ و مهره آن ها است. ﻣﻘﺪار ﮔﺎم در میکرومترهای میلیمتری ﻋﻤﻮما ۰٫۵ و ۱ میلیمتر می باشد. همچنین در میکرومترهای اینچی ۰٫۰۲۵=۱/۴۰ اینچ می باشد. با استفاده از این رابطه (r=a/n) می توان قیبلیت تفکیک (دقت) میکرومتر را بدست آورد.

در این رابطه:

r  دقت میکرمتر خواهد بود

a   مقدار گام پیچ و مهره میکرومتر بر حسب میلیمتر یا اینچ

n  تعداد فواصل (تقسیمات) روی استوانه محرک میکرومتر می باشد.

انواع درجه بندی میکرومترهای میلیمتری

-شکل ۵ میکرومتر با دقت ۰٫۰۱ میلیمتر با گام ۰٫۵ میلیمتر را نشان می دهد.

شکل ۵: میکرومتر با دقت ۰٫۰۱  و گام ۰٫۵ میلیمتر

طبق تعریف می توان گفت اگر ما بخواهیم میکرومتری با دقت ۰٫۰۱ میلیمتر را با گام ۰٫۵ میلیمتر محاسبه کنیم، اگر ۰٫۵ را به ۵۰ (تعداد تقسیمات روی ورنیه) تقسیم کنیم دقت میکرومتر ما ۰٫۰۱ میلیمتر خواهد بود. یعنی r=0.5/50=0.01 mm

مقاله مرتبط  پالتروژن

روش خواندن میکرومتر ۰٫۰۱ میلیمتر و گام ۰٫۵ میلیمتر

• گستره اندازه گیری را در نظر می گیریم که طبق سری های گفته شده در بالا می باشد.
• ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﯽ موقعیت لبه استوانه یا غلاف متحرک میکرومتر ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﻄﻮط ﺑﺎﻻی ﺧﻂ ﺻﻔﺮ اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﺛﺎﺑﺖ و ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮدن اندازه های صحیح (ﻣﻀﺮب ﻳﮏ میلیمتر)
• ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﯽ موقعیت خطی استوانه یا غلاف متحرک میکرومتر ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﻄﻮط پایین ﺧﻂ ﺻﻔﺮ اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﺛﺎﺑﺖ و در صورت وجود خواندن اندازه ۰٫۵ میلیمتر
• شناسایی موقعیت خطی صفر استوانه یا غلاف متحرک میکرومتر که در امتداد خط ﺻﻔﺮ اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﺛﺎﺑﺖ قرار گرفته است و ضرب تعداد آن به ۰٫۰۱ میلیمتر می باشد.

مثال ۱

مثال ۲

مثال ۳

مثال ۴

-شکل ۶ میکرومتر با دقت ۰٫۰۱ میلیمتر با گام ۱ میلیمتر را نشان می دهد.

شکل ۶: میکرومتر با دقت ۰٫۰۱ و گام ۱ میلیمتر

تفاوت این میکرومتر با میکرومتر قبلی در گام و تعداد تقسیمات روی پوسته متحرک می باشد. طبق تعریف می توان گفت اگر ما بخواهیم میکرومتری با دقت ۰٫۰۱ میلیمتر را با گام ۱ میلیمتر محاسبه کنیم، اگر ۱ را به ۱۰۰ (تعداد تقسیمات روی ورنیه) تقسیم کنیم دقت میکرومتر ما ۰٫۰۱ میلیمتر خواهد بود. یعنی r=1/100=0.01 mm

روش خواندن میکرومتر ۰٫۰۱ میلیمتر با گام ۱ میلیتر

• گستره اندازه گیری را در نظر می گیریم که طبق سری های گفته شده در بالا می باشد.
• ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﯽ موقعیت لبه استوانه یا غلاف متحرک میکرومتر ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﻄﻮط ﺑﺎﻻی ﺧﻂ ﺻﻔﺮ اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﺛﺎﺑﺖ و ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮدن اندازه های صحیح (ﻣﻀﺮب ﻳﮏ میلیمتر)
• شناسایی موقعیت خطی صفر استوانه یا غلاف متحرک میکرومتر که در امتداد خط ﺻﻔﺮ اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﺛﺎﺑﺖ قرار گرفته است و ضرب تعداد آن به ۰٫۰۱ میلیمتر می باشد.

مثال

دقت کولیسها و کولیس اینچی

خواندن کولیس ورنیه میلیمتری و اینچی با مثال های کاربردی

ﺗﺎریخچه اندازه گیری

خواندن کولیس ورنیه میلیمتری و اینچی یکی از اساسی ترین کارها برای دانشجویان مهندسی می باشد. در این مقاله شما با انوع خواندن کولیس های میلیمتری و اینچی با مثال های کاملا کاربردی آشنا خواهید شد. ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ اﻧﺪازه گیری قدﻣﺘﯽ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺗﺎرﻳﺦ دارد و زﻧﺪﮔﯽ اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﺗﮑﺎﻣﻞ و پیشرﻓﺖ ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژی ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ و همگام ﺑﺎ آن اﺳﺘﺎﻧﺪاردها ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ و اﺳﺘﺎﻧﺪاردهای ﻃﻮل ﮐﻪ از اولین اﺳﺘﺎﻧﺪاردهاﺳﺖ، تغییر و ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ.

نحوه اندازه گیری در طول تاریخ

از دﻳﺮﺑﺎز، ﺑﺸﺮ ﺑﺮای اﻧﺪازه گیری ﻃﻮل از ابزارهای ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮس، ﮐﻪ ﻃﺒﻌﺎ این وسایل ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻋﻀﺎی ﺑﺪن اﻧﺴﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ، استفاده می نموده است. مثل ﻃﻮل ﭘﺎ، ﻗﺪم، وﺟﺐ، پهنای چهار اﻧﮕﺸﺖ و… معمولا ﻣﻘﺪار ﺷﺎﺧﺺ های ﻓﻮق ﺑﺮاﺳﺎس ﻃﻮل اﻋﻀﺎی ﺑﺪن ﭘﺎدشاهان و ﺣﺎﮐﻤﺎن در اﺛﺮ ﺟﻨﮓ ها و ﺳﺎﻳﺮ ﻋﻮاﻣﻞ و اﻳﺠﺎد ﭘﺎدﺷﺎهی ها و ﺣﮑﻮﻣﺖ های ﺟﺪﻳﺪ، ﻧﻮع ﺷﺎﺧص ها و ﻣﻘﺪار آن ها تغییر ﻣﯽ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ. همچنین، ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ جمعیت ها و کشورها، واﺣﺪ های اﻧﺪازه ﮔﻴﺮی ﻃﻮل ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻤﺎﻧﺪه و ﻣﺘﻌﺪد ﺷﺪه اﻧﺪ، ﮐﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع در ارﺗﺒﺎط بین قومیت ها و ملیت ها اﻳﺠﺎد ﻣﺸﮑﻞ ﮐﺮده اﺳﺖ. شکل زیر، ﻧﻤﻮﻧﻪ هایی از ﺷﺎﺧﺺ های اﻧﺪازه گیری ﻃﻮل را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهد.

همچنین، ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ جمعیت ها و کشورها، واﺣﺪ های اﻧﺪازه ﮔﻴﺮی ﻃﻮل ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻤﺎﻧﺪه و ﻣﺘﻌﺪد ﺷﺪه اﻧﺪ، ﮐﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع در ارﺗﺒﺎط بین قومیت ها و ملیت ها اﻳﺠﺎد ﻣﺸﮑﻞ ﮐﺮده اﺳﺖ. شکل زیر، ﻧﻤﻮﻧﻪ هایی از ﺷﺎﺧﺺ های اﻧﺪازه گیری ﻃﻮل را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهد.

دﺳﺘﮕﺎه یکاهای اندازه گیری(سیستم های اندازه گیری)

دستگاه یکاهای اندازه گیری به دوبخش کلی دﺳﺘﮕﺎه یکاهای ﻣﺘﺮﻳﮏ (سیستم ﻣﺘﺮﻳﮏ) و دستگاه یکاهای انگلیسی (سیستم انگلیسی/سیستم اینچی) تقسیم بندی می شود. خواندن کولیس ورنیه میلیمتری و اینچی با دانستن این دستگاه ها رحت تر خواهد بوددﻗﺖ تجهیزات اندازه گیری ﺑﺎ یکاهای ﻣﺘﺮﻳﮏ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻳﮑﺎهای انگلیسی ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺖ.

ﺑﺮای ﻣﺜﺎل دﻗﺖ کولیس های ورنیه دار اﻳﻨﭽﯽ به ۰٫۰۰۱ اینچ می رسد که معادل ۰٫۰۲۵۴ میلیمتر ﻣﯽ ﺷﻮد، در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ دﻗﺖ کولیس های ورنیه دار میلی متری ۰٫۰۲ میلیمتر می باشد. سیستم متریک از ﻣﺘﺪاول ﺗﺮﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه های اﻧﺪازه گیری اﺳﺖ ﮐﻪ اﮐﺜﺮ کشورهای دنیا از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ.

وسیله اندازه گیری و اندازه گیری چیست؟

ﺑﻪ وسیله ای ﮐﻪ ﺑﺮای اﻧﺠﺎم اندازه گیری ﻳﺎ اﻧﺪازه گیری های ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ رود وسیله اندازه گیری گویند. مانند خط کش، کولیس، میکرومتر و… اندازه گیری نیز ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ عملیاتی ﮐﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﺷﻮد ﺗﺎ اندازه یک کمیت فیزیکی ﺑﺮاﺳﺎس ﻳﮑﯽ از یکاهای ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ (SI، FPS و…) تعیین ﺷﻮد، اﻧﺪازه گیری ﮔﻮﻳﻨﺪ (ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻧﺪازه گیری ﺑﻪ وسیله کولیس (شکل زیر)).

کولیس ورنیه (کولیس ورنیه دار)

کولیس ورنیه (کولیس ورنیه دار) ﺗﻮﺳﻂ ﻳﮏ مهندس رﻳﺎﺿﯽ دان ﻓﺮاﻧﺴﻮی ﺑﻪ ﻧﺎم پیر ورنیه ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺖ اﻳﻦ وسیله اﻣﮑﺎن اندازه گیری اﺑﻌﺎدی ﻗﻄﻌﺎت تا دقت ۰٫۰۲ mm و ۰٫۰۰۱ inch فراهم ﮔﺮدﻳﺪ. ﺑﻪ وسیله انواع کولیس ورنیه می توان اندازه گیری های مختلف را انجام داد.

از آن ﺟﻤﻠﻪ اندازه گیری اﻧﻮاع اﺑﻌﺎد داﺧﻠﯽ، ﺧﺎرﺟﯽ، ﻗﻄﺮ، شیار، ﻋﻤﻖ، ﻃﻮل، ﺷﮑﺎف، ارﺗﻔﺎع، ﺿﺨﺎﻣﺖ و… را می توان نام ﺑﺮد. شکل و ساختمان کولیس ورنیه دار (اینچی/میلیمتری) در شکل زیر نشان داده شده است.

قابلیت تفکیک (دقت) کولیس های میلیمتری و اینچی

کولیس های ورنیه دار میلیمتری ﺑﺎ قابلیت تفکیک ۰٫۱، ۰٫۰۵ و ۰٫۰۲ میلیﻣﺘﺮ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ و ﮐﻮﻟﻴﺲ ﻫﺎی اﻳﻨﭽﯽ ﺑﺎ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﻔﮑﻴﮏ ۱/۱۲۸ و ۱/۱۰۰۰ اﻳﻨﭻ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد.

ﻧﺤﻮۀ درﺟﻪ ﺑﻨﺪی (قابلیت تفکیک) کولیس ها

کولیس های ورنیه دار ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎی ﺗﻔﺎﺿﻞ قابلیت تفکیک ﺧﻂ ﮐﺶ و ورنیه درﺟﻪ ﺑﻨﺪی ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ. ﺑﺮاﻳﻦ اﺳﺎس ﮐﻪ ﻣﻘﺪار ﻣﺸﺨﺼﯽ از ﺧﻂ ﮐﺶ اﻧﺘﺨﺎب و روی ورنیه ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﻓﻮاﺻﻞ ﻣﺴﺎوی تقسیم ﻣﯽ ﺷﻮد و از ﺗﻔﺎﺿﻞ اﻧﺪازه تقسیمات ﺧﻂ ﮐﺶ و ورنیه دﻗﺖ کولیس و ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت بهتر قابلیت تفکیک کولیس ورنیه ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آﻳﺪ.

نحوه خواندن کولیس ورنیه میلیمتری و اینچی در حالت کلی

ﻣﻄﺎﺑﻖ دستورالعمل زﻳﺮ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ کنیم

ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ موقعیتﺧﻂ ﺻﻔﺮ ورنیه ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ تقسیمات ﺧﻂ ﮐﺶ، اندازه های صحیح را از روی ﺧﻂ ﮐﺶ کولیس می خوانیم. اﮔﺮ ﺧﻂ ﺻﻔﺮ ورنیه ﮐﺎﻣﻼ ﺑﺎ ﻳﮑﯽ از ﺧﻄﻮط ﺧﻂ ﮐﺶ هم اﻣﺘﺪاد ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻘﺪار اﻧﺪازه ، ارﻗﺎم اﻋﺸﺎری ﻧﺪارد و ﻣﻘﺪار رؤﻳﺖ ﺷﺪه، اندازه ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﺳﺖ.

وﻟﯽ ﭼﻨﺎن ﭼﻪ ﺻﻔﺮ ورنیه ﻣﺎ بین دو ﺧﻂ از ﺧﻂ ﮐﺶ ﻗﺮار اﻧﺪازه گیرد ﻋﻤﻞ ﺧﻮاﻧﺪن را ﻣﻄﺎﺑﻖ دستورالعمل زﻳﺮ اداﻣﻪ ﻣﯽ دهیم:

• هم اﻣﺘﺪاد ﺑﻮدن ﻳﮑﯽ از ﺧﻄﻮط ورنیه را ﺑﺎ ﻳﮑﯽ از ﺧﻄﻮط ﺧﻂ ﮐﺶ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﯽ ﻣﯽ کنیم.
• ﺗﻌﺪاد ﻓﻮاﺻﻞ روی ورنیه را ﮐﻪ ﻗﺒﻞ از ﺧﻂ هم اﻣﺘﺪاد ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ، را ﺷﻤﺎرش ﻣﯽ کنیم.
• ﺑﺎ ﺿﺮب ﻋﺪد ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه در  دقت کولیس مورد نظر، ﻣﻘﺪار اﻋﺸﺎری اﻧﺪازه ﺑﻪ دﺳﺖ خواهد آﻣﺪ.

خیلی مختصر اگر بخواهیم موارد ذکر شده بالا را بگیم، یعنی در ابتدای کار، ما مقدار اصلی روی خط کش را خواهیم خواند و سپس به روی ورنیه برای خواندن اعشار عدد خواهیم رفت.

نحوه به دست آوردن دقت کولیس های میلیمتری

دقت کولیس با استفاده از رابطه r=a/n بدست آید. این رابطه راحت ترین روش برای بدست آوردن دقت کولیس ها می باشد. در این رابطه:

r  دقت کولیس خواهد بود

a  قابلیت تفکیک خط کش اصلی که برابر است با ۱ میلیمتر

n  تعداد تقسیمات روی ورنیه کولیس می باشد.

به عنوان مثال، طبق تعریف می توان گفت اگر ما ۱ را به ۱۰ تقسیم کنیم دقت کولیس ما ۰٫۱ میلیمتر خواهد بود. یعنی r=1/10=0.1 mm

همچنین به عنوان مثال دقت یا قابلیت تفکیک کولیس ۰٫۱ میلیمتری را می توان با استفاده از روابط زیر نیز به دست آورد.

جدول زیر انواع درجه بندی کولیس ورنیه با دقت (قابلیت تفکیک) ۰٫۱ میلیمتر را نشان می دهد. توضیح این که منظور از *مقیاس انتخاب شده* مقدار تقسیمات انتخاب شده در خط کش کولیس می باشد و *تعداد تقسیمات ورنیه* یعنی *مقیاس انتخاب شده* روی خط کش اصلی را به چند قسمت روی ورنیه تقسیم کردیم می باشد. برای کولیس با دقت ۰٫۱ میلیمتر می توان *مقیاس انتخاب شده* را ۹ یا ۱۹ قسمت در نظر گرفت تا به ۱۰، یعنی *تعداد تقسیمات روی ورنیه* تقسیم کرد تا قابلیت تفکیک ورنیه بدست آید.

برای خواندن نحوه به دست آوردن انواع دقت کولیس های میلیمتری  و انواع دقت کولیس های میلیمتری با نحوه به دست آوردن دقت و خواندن آنها و انواع دقت با مثال های کاربردی برای هر کدام را بخوانید.

نحوه به دست آوردن دقت کولیس های اینچی

همانطوری که در بالا اشاره شد به عنوان مثال برای کولیس ۱/۱۲۸ اینچ بخواهیم مثال بزنیم، اندازه های صحیح را ﮐﻪ ﻣﻀﺮﺑﯽ از ۱/۱۶ اینچ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ از روی ﺧﻂ ﮐﺶ کولیس می خوانیم. اﮔﺮ ﺧﻂ ﺻﻔﺮ ورنیه ﮐﺎﻣﻼ ﺑﺎ ﻳﮑﯽ از ﺧﻄﻮط ﺧﻂ ﮐﺶ هم اﻣﺘﺪاد ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻘﺪار اﻧﺪازه ، ارﻗﺎم اﻋﺸﺎری ﻧﺪارد و ﻣﻘﺪار رؤﻳﺖ ﺷﺪه، اندازه ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﺳﺖ.

وﻟﯽ ﭼﻨﺎن ﭼﻪ ﺻﻔﺮ ورنیه ﻣﺎ بین دو ﺧﻂ از ﺧﻂ ﮐﺶ ﻗﺮار اﻧﺪازه گیرد ﻋﻤﻞ ﺧﻮاﻧﺪن را ﻣﻄﺎﺑﻖ دستورالعمل زﻳﺮ اداﻣﻪ ﻣﯽ دهیم:

• هم اﻣﺘﺪاد ﺑﻮدن ﻳﮑﯽ از ﺧﻄﻮط ورنیه را ﺑﺎ ﻳﮑﯽ از ﺧﻄﻮط ﺧﻂ ﮐﺶ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﯽ ﻣﯽ کنیم.
• ﺗﻌﺪاد ﻓﻮاﺻﻞ روی ورنیه را ﮐﻪ ﻗﺒﻞ از ﺧﻂ هم اﻣﺘﺪاد ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ، را ﺷﻤﺎرش ﻣﯽ کنیم.
• ﺑﺎ ﺿﺮب ﻋﺪد ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه در  1/128 ﻣﻘﺪار اﻋﺸﺎری اﻧﺪازه ﺑﻪ دﺳﺖ خواهد آﻣﺪ.

به عنوان مثال جدول زیر انواع درجه بندی کولیس ورنیه با دقت (قابلیت تفکیک) ۱/۱۲۸ اینچ را نشان می دهد. دو ﻧﻮع درﺟﻪ ﺑﻨﺪی ﺑﺮای اﻳﻦ ﻧﻮع کولیس ﺷﺮح داده ﻣﯽ ﺷﻮد. ﺷﺎﻳﺎن ذﮐﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ورنیه اﻳﻦ کولیس ها ۸ قسمتی است (مطابق شکل زیر).

برای خواندن نحوه به دست آوردن انواع دقت کولیس های اینچی و انواع دقت کولیس های اینچی با نحوه به دست آوردن دقت و خواندن آنها را با مثال های کاربردی برای هر کدام را بخوانید.

خواندن کولیس